در معماری امروزی از بتن فقط برای سفت‌کاری و مقاوم سازی بنا استفاده نمی‌شود. بلکه به بتن به عنوان یک عنصر در طراحی نمای ساختمان نگاه می‌شود. بتن با بافت‌های خاص خود ، همچنین در ترکیب با چوب می‌تواند نمای مدرن، زیبا و جذابی را به وجود آورد. با تغییر در مواد ترکیبی و روش تولید بتن، محصول جدیدی با نام بتن اکسپوز یا بتن نما ایجاد شده است.
بتن اکسپوز دارای سطحی صیقلی و صاف است، و امکان اجرای پوشش دیگری روی سطح آن وجود ندارد. بتن اکسپوز در بین طراحان مدرن امروزی که طرفدار تجربه روش ها و متریال‌های جدید هستند ، بسیار پر کاربرد است.
در گذشته بتن، در سازه ساختمان استفاده می‌شد ولی با تغییراتی که امروزه در سبک معماری مدرن به وجود آمده است ، استفاده از پنل های پیش ساخته بتنی و بتن در نما بسیار رواج یافته است .
در این مقاله شرکت معماری مهراز طراحان، قصد داریم به معرفی بتن اکسپوز و نحوه استفاده آن در طراحی نمای ساختمان بپردازیم با ما همراه باشید ؛
بتن اکسپوز چیست؟
بتن اکسپوز که به بتن نما هم معروف است به پنل‌های پیش ساخته‌ای اطلاق می‌شوند که با ابعاد و رنگ‌ها و طرح‌های مختلفی که دارند یکی از مصالحی هستند که امروزه جهت پوشش نهایی ، نمای داخلی و خارجی ساختمان‌ها بسیار مورد استفاده قرار می‌گیرند . یکی از علل استفاده از این بتن اکسپوز در طراحی و اجرای نماهای مدرن ، گرایش به نمای خام و عریان مصالح در معماری امروزی می‌باشد.
یکی از مهم‌ترین کاربردهای این نوع بتن در طراحی نما می‌باشد و استفاده از آن در نما باعث خلق یک نمای مدرن و زیبا می‌شود . بیشتر طراحان نمای ساختمان و معماران به روز بودن ساختمان را با استفاده از بتن در طراحی نمای ساختمان نشان بیننده می‌دهند ، پنل‌های بتن اکسپوز یکی از جدیدترین متریال‌های نمای ساختمان می‌باشد .
ویژگی‌های بتن اکسپوز
• دوام و مقاومت بالا: نمای ساختمان همواره در برابر نور خورشید و شرایط سخت جوی قراردارد. طراحی نمای بتن اکسپوز دارای مقاوم‌ترین و با دوام‌ترین متریال‌های نمای ساختمان در برابر شرایط جوی متفاوت و ناپایدار می‌باشد .
• سرعت اجرای بالا: قطعات بتن اکسپوز به صورت پیش ساخته بوده و در نصب آن نیازی به ملات نمی‌باشد. به همین دلیل سرعت نصب آن بالاست.
• زیبایی منحصر به فرد: افراد خاص و با سلیقه خاص طرفدار نمای بتن اکسپوز هستند. این محصول معمولا مورد توجه افرادی است که به معماری و سبک مدرن علاقه دارند.
• مقاومت در سرما و یخبندان: به دلیل اینکه بیشتر مناطق کشور ما سردسیر می‌باشد که در اجرای نما باید به مقاوم بودن آن در برابر یخبندان توجه کرد. بتن اکسپوز مقاومت خوبی در برابر سرما و یخبندان دارد. طراحی نمای بتن اکسپوز طرفدرارن خاص خود را به ویژه برای ساخت مجتمع‌های اداری و تجاری دارد.
موارد استفاده از بتن نما
- بتن‌های پیش ساخته حفره هوا و تخلخل ندارند و نمی‌توانند آب را جذب کنند . بنابراین از آن در طراحی حوض‌های آب و استخر استفاده می‌شود .
- سطح زیبا و صیقلی بتن‌های اکسپوز باعث شده که در طراحی داخلی و خارجی ساختمان مورد استفاده قرار بگیرد .
- بتن‌های اکسپوز در طراحی ویلا در محوطه سازی باغ‌ها و حتی پارک ها نیز به کار می‌رود .
بتن اکسپوز به دو صورت تهیه می شود :
بتن پیش ساخته با کمک قالب‌‌هایی از پیش آماده شده در کارخانه‌های تولید بتن تولید می‌گردد و این پنل‌ها در کارگاه به صورت پیش ساخته، ساخته می‌شوند .
پنل‌های بتنی اکسپوز با توجه به شرایط ، روشهای اجرای مختلفی دارند و میتوان هم به دو صورت خشک و تر (با ملات) اجرا کرد .
در استفاده از بتن‌های پیش ساخته اکسپوز باید به بلوک‌ها و پنل‌های شکسته و ترک خورده ، تراز کردن و شاقول گذاری بلوک‌ها به روش درست ، توجه به حجم و اندازه بتن‌ها ، استفاده از روشهای مناسب برای نصب آن‌ها و .. توجه کرد .
نکات مهم در آماده سازی
- مهار قاب‌ها با استفاده از بولت و رامکا .
- درزبندی استاندارد قاب‌ها.
- از قالب‌های سالم و نو در قالب گیری بتن استفاده شود.
- در تراز بودن قالب‌ها نهایت دقت به کار برده شود.
- برای خروج حباب‌های هوا از بتن مخصوصاً در کنار قالب‌ها عملیات ویبره انجام شود.
به چه نکاتی باید در اجرای بتن اکسپوز دقت شود ؟
در اجرای بتن، قالب اهمیت ویژه‌ای دارد و تقریبا ۷۰ درصد کیفیت سطح بتن بستگی به کیفیت قالب بتن و ابعاد آن دارد. نوع مصالح اعم از فولاد و چوب فرقی در کیفیت سطح ندارد صرفا خاستگاه معمار یا طراح و جغرافیا در تعیین مصالح تاثیر دارد. البته چوب به لحاظ وزن کم دارای الویت است.
مهم‌ترین عاملی که در اجرای بتن از اهمیت بالایی برخوردار است قالب بتن می‌باشد و میتوان گفت که حدود 70 درصد کیفیت سطح بتن به کیفیت قالب بتن و ابعاد آن بستگی دارد . نوع مصالح به کار رفته از جمله چوب ، فولاد و … چندان در این مقوله حائز اهمیت نمی‌باشند .
مزایای بتن اکسپوز :
- قطعات بتن و جی‌اف‌ار‌سی تا ۳۰ درصد نسبت به سنگ و بتن‌های معمولی سبک‌تر می‌باشند ، این موضوع می‌تواند با توجه به نوع قطعه متفاوت باشد.
- الیاف مثل تارو پود داخل ملات بتن تنیده شده و در نتیجه از گسستگی و ترک خوردگی جلوگیری می‌کند .
- از آنجا که بادوام بودن نما بسیار مهم و حیاتی می‌باشد ، این بتن‌ها دارای عمر طولانی می‌باشند .
- به دلیل مقاومت خوبی که نسبت اشعه‌های مضر و uv خورشید دارند لذا با گذشت زمان تغییرات رنگ بسیار کمی دارند .
- نسبت به حرارت و صدا مقاومت خوبی داشته و عایق حرارتی و صوتی خوبی می‌باشد .
- تسریع در اجرا و نصب نما.
موارد استفاده بتن اکسپوز :
دیوارهای داخلی و خارجی ساختمان‌ها ، جهت محوطه سازی و ساختن کف پوش‌های باغ ها جایگزین سنگ و آجر ، اطراف استخرها و سایر سازه‌های آبی و نمای داخلی و خارجی ساختمان‌ها به دلیل صاف و یکدست بودن سطح بتن اکسپوز و بسیاری موارد دیگر از جمله نقاطی هستند که این بتن کاربرد دارد .